جڤاکا کوردی لهەمبەر ڕوخانا دەرونی ژ ئەگەرێ بێ پلانیا حوکومرانیێ
8/14/2020 3:04:17 PM
3066 جار خوێندراوەتەوە
موسا عەبدولا
+
-
ئەرستو دبێژیت ھێزا دەرونی ھێزەکا ڤەشارتیە و تشتەکێ رێک تێخیت گونجاندنەکێ دروست دکەت د چارچوڤەیەکێ وێنەکێ واقعی ئەوژی دەرون بخوەیە ، دەرونی بەرھەمدار ئەو ھێزە ژ لاشەکێ مری ب شێوەیەکی تەمام بو دھێت گونجاندن، دەرونێ گیانەوەرانژی ئەو ھێزە ژ تشتەکێ مری ژ شێوەیێ تەمام بو دگونجیت، لێ بەلێ دەرونی مروڤی لایێ ئەرستو د بەرزترین ئاست دایە د جیھانا سروشتیدا.
پەیوەندیا دەرونی ب لاشی ڤە پێکھاتا دەرونی دگەل جەستە وەکی جورێ پێکھاتا مادەیە د وێنەیدا، ژبەر ھندێ نابە دەرون و جەستە وەکی دوو تشتێن سەربەخۆ و جیاواز بھێت دانان.
ب چ ئاوایی دەرونێ جڤاکا کورد بەرەڤ وێرانبونێ چو؟ ل لگوری من دەما مروڤ د جھێ خوە یێ جوگرافی ھەست ب مروڤ بوون و نەتەوەیی بوونا خوە نەکەت و سیستە مەک دیموکراسی نەبیت رێزێ بدەت مروڤ د ھەمان دەمدا تاک تەڤ دەمێ خوە بدەت خزمەت کرنا گەل وەلات خێزانا خوە و دگەل ھندێ سیستەم و حوکومەت نەشێن ئەرکا لسەر خوە راکەن بەرامبەر وی تاکی ، ب تایبەت تاکی کورد وی دەمیدا دەرونێ تاکێن کورد وێران دبیت وەک مە سەری ئاماژە پێدای دەرون و لەش پێکڤە گرێداینە ب بھیچ شێوەیەکێ ژێک ناھێن جودا کرن.
حوکومرانیا باشور نەشیایە ببیت بەرسڤەکا ئەرێنی بو تەڤ پێکھاتێن جڤاکی ، و نەشیایە ئالیێ سیستەمێ رێڤەبرنێ سیستەم کونجای دانیت بو سەر راست کرنا شاشیێن حوکومرانیا خوە ، سەر ئەنجام تاکێن ڤی جڤاکی باجا شاشیێن وانا ددەن د ھە مان دەمدا حوکومرانیا باشور سەرەدەریەک وەھا دگەل تاکێن ڤی جڤاکی دکەن کو تێ بناڤکرن (گوشتنابێدەنگی یا مروڤاتی ) بو نمونە د ئالیێ زانستی فیزیکی کو تاکەک بمرە ئێدی تەمام ھە ر تشت دمریت ، لێ د ئالیێ زانستێ دەرونیدا یان بێژین سایکولوژیدا تاکێن ڤی جڤاکی ڕوژێ چەند جار دمرن و رادبنەڤە؟
ئەو ژی مەشاندنا شەرێ دەرونی و ب سیستەماتیک ل ھە مبەری تاکی کورد ، بو نمونە حوکومرانیا مە ھە ی ل باشور نەشیایە فەرمانبەرێن خوە مافێ وانا بدەتێئەفجا چ ھێزێن پولیسا بێن ، یان ماموستا بێن یان فەرمانبەرێن کەرتێ تەندروستی بیت تا داویێ.
یانی چ جورە سیستە م و حوکومرانی ل دونیایێ دا ھە یە بێ بەرامبەر کەسەک بو کار بکەت ؟ فەرمانبەر چەند ھە یڤان دچنە سەر کار بێ موچە ؟ د ھە مان دەمدا پشتی ھاتنا پەتایا کورونایێ گەل ھات گرنتینە کرن و ئێخستن د مالڤە (بێ موچە، بێ کارەب، نە د ئاستا پێویست ئاڤ ھەیە، نە ھیچ خزمەت گوزاریەک ھە یە) تا گەل خوە بدەت ژیان کرن د ھە مان دەمدا حوکومەت ژ ملەت را دبێژن کا حەقێ ئاڤ کارەب وتا دوماھیێ.
واتە تاکێ باشور کەتیە دناڤا رەوشە ک ئاوارتە دا یادەرونی دەما موچەیێ فەرمانبەری نەھێت واتە پێویستیا وی ب موچەی ھە یە نەشێت پێداویستیێن خوە و خێزاناخوە دابین بکەت مەجبورە بکەڤیت ناڤا کڤاشتنێن دە رونی سەدما نە ئارامیا دە رونی د ئالیێ زانستیدا فیزیکی ویژی لاواز دبیت د ھە مان دەمدا سەدەما کڤاشتنێن دەرونی کێشەیێن جڤاکێژی جێدبێن ، دناڤا خێزانێدا دورا شور دبیتە ناڤا تەڤ جڤاکیدا و ژبەر کو سیستەم کونجایی نیە و دیموکراسی نینە لگوری پرەنسیپێن مافێ مروڤان ، تاکێ کورد ب گشتی و تایبەت فەرمانبەر خوە وەک تاکەکێ ڤی وەلاتی نابینن و د ھە مان دەمدا مافێن مروڤ بونا وانژی ژێ ھاتینە ستاندن
لەوران دەما کو سیستەم دیموکراسی نەبیت د ناڤا سیستەمدا مافێن ھاولاتیبونی نەھاتبنە بەرچاڤکرن و پاراستن
مافێن ھاولات بونی ژی تاک وەک مروڤ خوە ببینیت و مافو ئەرکێن وی و ھە مان دەمدا د ئالیێ ئیکونومی ، ئالیێ کەرتێ تەندروستی ، ئالیێ نەتەوەیی ، ئالیێ پاراستا پیروزیێن وی ، ویدە می ئوتوماتیک دەسھە لات یان حوکومرانی شەرەک دەرونی و ب سیستەم ل ھە مبەری تاک د مەشینن مەشاندنا شەرێ دەرونیژی کوشتنا بێدەنگە و دچیت ژێر جارچوڤەیێن تاوانێن مەزن یێن جەنکی سایکولوژی
ب ماتمایی دمینم دەستھەلاتدار و حوکومرانیا باشور ڤی شەری بێ رحمانە لھەمبەری تاکی کورد دمەشینن کو تاک بێ موچە بێ ئاڤ بێ کارە ب بێ خزمەتا کەرتێ تەندروستیێ بێ رێگاو بان و ژبلی داگیر کرنا ئاخا وانا و شەرێ دەرونی ژ ئالیێ دوژمن ڤە و وەکە تورک،عەرەب و ئێرانی ڤە واتە شەرێ دەرونی یێ دوژمن بەس نینە شەرێ مەزنێ حوکومرانیا باشورژی لسەر تاکی کوردە.
لێ ھیچ دەستھەلاتەک ژ دە ستھەلاتا ب گەل ھێزتر و چالاکتر نینە، مە وەھا گرتی ئەڤسالە ھەمیێ پەتا یا کورونایێ ھەیە وە ھێجەت گرتن کەس دەرنەکەڤیت ژخوە ھەر پەتا یا کورونایێ نابیت سالەک بورینا دەم دێ زالم و گەندەل ل بەر توڕەیا جڤاکی چکەت.